PLEBISCITO.EU | PNV. Press News Veneto

L’Economist Intelligence Unit (EIU) el ga de recente publicà ła previxion de crésita pai prosimi sincue ani. Intanto ke el groso de l’atension ła se focałixa sułe recenti tendense de recesion, na meta inportante saltà fora dai dati ła xe forse drio vegner trascurà. Ntei prosimi ani i sloveni i xe projetà par deventar pì riki dei taliani.

El mejo paexe del vecio bloco comunista el xe drio sorpasar ła pèxo economia de l’Europa osidentałe. Par ła Slovenia sto ki el xe on traguardo ke uficialmente el finìse ła cusideta tranxisión economega. In pena do decadi na difarensa in aparensa insormontabiłe ła xe stà sarà.

Pai prosimi ani l’Italia ła raprexenterà na boa, on sinboło de suceso par ła Republica Ceca, l’Ongaria, ła Slovakia, l’Estonia e via corendo. Ecs paexi comunisti i xe lì in fiła, pareciandose par cełebrar sta gran inprexa. Ma sta convergensa in redito pro capite xereła on efeto inevitabiłe de l’integrasion economica?

Se vardémo a tanti altri stati de l’Europa osidentałe, notémo ke a parte l’atuałe recesion globałe i xe drio cresar de bon paso, e ke no i se farà ciapar dałe economie del Est europeo ntel futuro prosimo. El rixultà de l’integrasion economega no xe propi na convergensa de benesere, ma calcos’altro.

Note: Dati de Eurostat e projesion de EIU.

Se vardemo oltre l’Italia, notemo ke altri grosi paexi cofà ła Dhermania, ła Francia, e ła Gran Bretagna, i xe drio perdar colpi no soło rispeto a paexi picenini del Est europeo, ma anca rispeto ałe economie picenine e in crésita de l’Europa osidentałe (Irlanda, Grecia, Finlandia, Norvegia, Lusenburgo).

I profesor Alberto Alesina (Harvard University) e Enrico Spolaore (Brown University) i ga da na spiegasion a sta tendensa in The Size of Nations. I mantien ke l’aumento de globalixasion e comercio internasionałe i daga on vantagio ałe nasion pì cèe.

Cavando via tarife e altre bariere al comercio, i confini comerciałi i vien scansełà, e łe inprexe rento paexi picenini łe ga acèso ai marcà globałi tanto cuanto i so conpetitori rento paexi grandi. Però, i citadini e łe dite rento paexi picenini i stà mejo co na połitega ke ła xe pì visìna ałe so necesità. Sta ki ła xe ła texi parà vanti da Alesina e Spolaore.

No xe na sorprexa se i oserva ke el nùmaro de paexi el se ga scoaxi triplegà in presapoco 60 ani, nando da 74 ntel 1945 ai 195 odierni. Na anałixi econometrica prexentà ntel so articoło academico Economic Integration and Political Disintegration conferma ke co na crésita del comercio internasional convien far parte de no stato pì ceo e połitegamente pì eficente.

I cata fora causałità rento sta corełasion fra crésita de comercio e moltiplegasion de stati. Vol dir ke el comercio internasional el crése no soło parké ghe xe pì paexi, ma xe ła crésita de comercio ke provoca ła nàsita de novi stati, ke de conseguensa i xe pì picenini.

Sta concluxion ła xe pitosto intuitiva. Far parte de n’inpero el podeva pagar durante n’era protesionista deła fine del disnoveximo secoło e par metà del secoło pasà. Ałora i confini połitici i raprexentava in pratica anca i limiti comerciałi. Pagava far parte de on contenitor pì grando.

Inte l’era de globałixasion sto ki no xe pì el caxo. A xe vero ke i paexi europei pì xoveni i xe vegnù fora dal ecs bloco comunista. A parte i Balcani sto ki xe stà on proceso pacifego e legałe. Estonia, Letonia e Lituania i ga votà par l’indipendensa ntel 1991. Ła Republica Ceca e ła Slovakia i ga votà par prosperar separatamente ntel 1993. El Montenegro, dopo ver evità łe guere dei ani ’90, kieto kieto el ga fato el so referendum ntel 2006, i ga guadagnà ła so indipendensa e deso i xe drio crésar.

Sta tendensa verso confini połitici pì famejari a xe drio riversarse anca in Europa osidentałe, forse anca jutà dal ruoło tólto dała UE. Ła Groenlandia ła gà votà par l’indipendensa dała Danimarca st’ano pasà. Poki decèni fà saria stà inpensabiłe ke poki mejari de persone ke vive ixołà darente l’Artico i gavarìa contenplà de nar par conto proprio. Ancó, ła UE ła provede na sorta de economia de scała istitusional ke sbasa i costi de esar no stato sovrano.

St’ano ke vien ła Scosia podaria ver l’oportunità de votar par l’indipendensa. In sto ultimo paro de deceni i ga oservà i so visìni irlandexi nar dai pì poeareti de l’Europa osidentałe a na media de redito pì alta ke in Svisera.

Tuti do i gà risevù fondi dała UE, e tuti do i gà carateristeghe simiłi (I parla inglexe, e i xe cołocà in te ła periferia de l’Europa). Però, i irlandexi i gavéa na autonomia połitega par metar in ato ła połitega nasional giusta e vantajarse del so vantagio conparà. I ga adotà na połitega fiscałe invitante ke ga atirà dite foreste (par de pì mericane) par sgorlarse el marcà comune europeo.

I scosexi i pol anca ver na scuadra de calcio nasionałe, ma no i ga ła libartà de far cuel ca gà fato l’Irlanda. Ałora, mentre otant’ani fa ła Scosia no ła gavéa raxón economica de invidiar l’Irlanda e ła gavéa na fraca de vantagi a far parte deła Gran Bretagna, st’ano ke vien i podarìa ver na raxon par pensar diversamente.

Daghe ła colpa ała globałixasion o a l’onbrèła UE, ma i scosexi no i xe mia l’unica popołasion europea invidioxa de l’indipendensa de on só visìn.

Rento l’Italia ła xente ła sente el sorpaso sloveno. No xe mia soło ła Sardegna ke ła ga no storico partìo indipendentista ke ncora vinse careghe nte łe elesión regionałi. Sto sentimento a xe drio sparpagnarse ntel entrotèra veneto, ke el xe darente ła cresente Slovenia a Est, e ła rica Austria a Nord.

Ła xente kive ła xe straca de deceni de false promese de federałismo e autonomia regionałe fate da Lega Norde e altri.Na volta visto come el partìo del canbiamento, dèso sto partìo de Miłan el xe percepìo come nantra istitusion del status quo ke pai ultimi 15 ani el xe stà in coałision de governo 3 olte, par on totałe de 9 ani.

Durante sto periodo l’ełetorato in sta rocaforte deła Lega Nord i gà testimonià l’inpoverimento rełativo rispeto ai visìni slavi e deso i xe pronti a ciapar na poxision pì radicałe.

Par ła prima volta xe saltà for a on partìo par l’indipendensa, el Partito Nasional Veneto (Venetian National Party), ke sfida ła baxe ełetorałe de Bossi al còre.

L’idea de indipendensa no ła xe nóva, spece in te na popołasion ncora nostalgica de secołi de prosperità artistega e comerciałe soto ła Republica Veneta. Tanti posti in Europa i ga raixe fedełi a on pasà geopołitego difarente, ma xe senpre stà on fenomeno confinà a considerasion etnike.

In sti giorni ła conbinasion de istitusion de l’Union Europea e de globałixasion ła xe drio dar terèn fertiłe parké ste raixe łe bute da novo grasie a on ragionamento economego. Sto recente ramenon finansiario e sta forte recesion i xe drio dar acoa da irigasion parké el dexiderio de sovranità el fiorìsa da novo.

Inte on paexe cusì difisiłe da riformar cofà l’Italia, sta alternativa cusì radicałe ła xe drio ciapar punti come na fatibiłe via de uscita. Ste poxision na volta estreme łe piaxeva soło a na minoransa ke sostegneva soło ragioni etnike, linguisteghe e storike. Deso ła motivasion economica ła xe drio sedur on eletorato pì largo, moderà e consistente.

Na olta ke el polvaron de sta crixi finansiaria el se kieta no gavemo da sorprendarse se vegnarà fora n’Europa na scianta difarente. Pì tacà a istitusion pan-europee, e manco, se no stacà dal tuto a capitałi obsołete de nasion-stato otocenteske.

Lodovico Pizzati
PNV