PLEBISCITO.EU | PNV. Press News Veneto

Łe biografìe de i òmani che ghemo catà fora, na curta serie de veneti on mucio inportanti, łe podarìa pasàr cofà na maniera pa exaltàr el mito de Venesia, tanto łe ciapa chi che łexe.

Savemo on mucio ben, difati, che ła storia de ła Serenìsima ła xe, da quando no ła xe pì stà on Stato europeo, sospéxa in mexo fra el mito e el anti-mito. Uncó el primo el xe portà vanti da chi che no dexméntega; el secondo da i eredi de ła cultura de chi che sfruta e scanseła e che i ga avésto cofà fondatór el Bonaparte.

Fra el mito e el só contrario ghe xe ła Storia

e, rento de sta qua, el pasàr de i eventi e de łe vite dei òmani. E xe propio sta voja de star distanti in maniera conpagna da łe mitołojìe che porta vanti i nostri intenti pa sto percorso. Donca, ła Storia e sol che ła Storia, co ła só łesión e co łe só contradisión, queła che serte volte fa nàsar ła bełésa, altre volte l’orór. Ma fermémose sol scumìsio: vien łasà ai veneti uncó on dibatito istruìo e a on alto liveło so sta diresión? Ła risposta purtropo ła xe trista e sconsołante. No, no ghe vién łasà e i veneti i xe inte on stato de emerjensa. Fóra difati de on s-ciapo de apasionà che và vanti nonostante tuto, chi xe che, fra de nialtri e fra i nostro fioi, gà mai sentìo qualchedùn spiegàr e parlàr de

Lazzaro Mocenigo, Biagio Zulian, Cattarin Corner, Angelo Emo?

E quanti xe che no i ghe ne sa gnente parfìn de i pì famoxi

Francesco Morosini e Sebastiano Venier?

E invése, sensa cascar so nisun mito, i xe òmani che i gà vivésto, quando no i gà adiritura méso łori in pie, fàti èpisi pieni de fama e de amirasión fra ła xente de ła so epoca. Lazzaro el gaveva soi trenta àni co’l ghe gà dimandà e el gà avésto dal Senato ła posibiłità de scumisiàr na stajon de goera par mar che mai no ła se gheva vista inte ła Storia: ła goàrdia de i streti. Dato che łe fanterìe de i turchi a ondà łe rivava e desfava fora tuto, eło el gà pensà ben de atacàr i só trasferiménti desfando fora łe flote che łe xera sora de i trasporti. Come? El amirajo de sto gran vałór el gà méso in pie na squadra de nave che łe xera stà mése ferme davanti a i Dardanèłi dódexe mexi a l’àno, conbatendo contro canóni e tenpeste, senpre pronte a tajàr łe gomene pa córarghe drio a na squadra de nemighi che ła ndava a sbarcàr łe trupe e salmerìe a Candia.

I mari, indove vegnéva fermà łe operasión navałi inte ła bruta stajon, no i gaveva mai visto na roba conpagna. Cofà che xe stà tramandà da łe fonti, i europei i xe restà on mucio inpresionà da sta inprexa. Soło el destìn el xe riusìo a stuàr el fogo de Lazzaro, che’l ghe gà riméso i só trentatrè àni pa ła Patria co na fòrsa che gaveva obligà el gran sultàn a sbandonàr ła Sità pa paura de na invaxión veneta e che gà fato sonàr ła łira de Gabriele D’annunzio che’l ghe gà dedicà ła “Canzone dei Dardanelli”, faxéndoghe na cełebrasión de ła só “chioma leonina che per corona nautica gli basta”. Perché de el D’annunzio tuti i conóse “La pioggia nel Pineto” ma nisùn el ghe insegna ai fioi nostri “La canzone delle gesta d’oltremare”, che ła gà rento ła glorificasión de dexine de gràndi òmani veneti?   

Gnente sà i veneti de “le mura impresse del leon corroso” che łe dòmina inte ła Dalmasia e Grecia.

Tuti i sà chi che’l xe Pietro Micca, che Torino ghe gà dedicà el muxeo de storia miłitàr, ma i nostri fioi no i gà mai sentìo nominar el nome de el capodistriàn Biagio Zulian, che on secoło prima del piemontexe el se gà sacrifegà co i só sesanta soldài dàndoghe fogo a łe pólvari inte el scojo de San Teodoro, davanti de La Canea de Candia, el posto del primo dexonesto e on mucio grando ataco turco a ła granda ixoła veneta, co’l scumìsio de ventisinque àni de goera e de asèdio. Ventisinque àni. Ma no xera mia stà a Troia el asedio pì łongo de ła storia? No, el xe stà a Candia, indove Ettore, Enea, Antenore, Idomeneo i se ciama Francesco Morosini, Alvise Leonardo Mocenigo, Tommaso Morosini, Cattarin Corner, Lorenzo Marcello. Mine, contromine, colpi de man, trinsèe, epidemie, asàlti, sbatiménti e colpi de carene, rintronàr de artiłierìe che tuto spacava fora: tuto sto bàito pa ventisinque àni che mai pareva che i pasàse, indove pì de na jenerasión se gà sacrifegà ła só existensa pa defèndar San Marco.

Tuti i sovrani inte ła Europa, in testa el Re Sole, no i saveva se èsar maravejà o se no crédarghe a łe notìsie che rivava da Creta, che xera stà de Minosse e del Minotauro.

E nialtri, veneti del XXI sec.?

A semo stordìi da ła “disfida di Barletta” e da el “tumulto dei Ciompi”, Pier Capponi e de i “Vespri siciliani”, Garibaldi, Mazzini e ła “Resistenza”.

Miłesènto àni condanài a no èsar pì ricordà da nisuni

scansełà da na Italia che ła rescrive ideołojicamente ła storia, propio cofà i Croati che i xe drio inventar de sana pianta ła sua de łori, scondendo miłe àni de cultura veneta so łe coste che uncó i xe drio ocupàr. Insóma, on jenosìdio culturałe che i veneti, indormesài inte ła ignoransa e inte’l bel vìvare, i xe drio subìr sensa móvare on deo.

E po’ el diritto, ła łengoa, ła economia, ła arte, el senso de popoło e de farghe parte de sto popoło. Serve na contro-reasión forte, on risvejo de łe cosiense o, dixéndoła co łe parołe de ła rivołusión francexe che tanto ghe piaxe ai governanti itàłisi, na rijenerasión:

ła Patria, cofà ła mama, ła xe una e sól che una.